Είναι απόλυτα βέβαιο ότι, όταν η διάγνωση είναι ‘καρκίνος’, τότε η μόνη σκέψη για τους ασθενείς και την οικογένειά τους είναι η σωστή θεραπευτική προσέγγιση, η ποιότητα ζωής και η επιβίωση. Φόβος, άγχος, αγωνία ή και πανικός είναι συνήθως τα πρώτα συναισθήματα. Όμως, με τη βοήθεια των ειδικών και με ψυχραιμία, προκύπτουν και νέες σκέψεις: πώς θα επηρεάσουν οι θεραπείες τη γονιμότητα του/της ασθενούς; Θα μπορέσει να δημιουργήσει οικογένεια όταν θα έχει ξεπεράσει την περιπέτεια της υγείας του/της;
Πλέον, με δεδομένο ότι πολλές μορφές καρκίνου είναι ιάσιμες, μπορούμε – και πρέπει – να σκεφτόμαστε και να σχεδιάζουμε τη ζωή του/της ασθενούς μετά τον καρκίνο. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για άτομα νεαρής ηλικίας που δεν έχουν αποκτήσει ακόμα παιδιά. Η διατήρηση της γονιμότητας είναι εξέχουσας σημασίας και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν σχεδιάζεται η θεραπευτική προσέγγιση σε ογκολογικούς ασθενείς.
Οι αναπαραγωγικοί αδένες – ωοθήκες στις γυναίκες και όρχεις στους άντρες – είναι ιδιαίτερα ‘ευάλωτοι’ στις θεραπείες για τους διάφορους τύπους καρκίνου. Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία τους, όπως επίσης και κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις, π.χ. αφαίρεση ωοθήκης ή όρχεως. Για παράδειγμα, η χημειοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει αμηνόρροια στις γυναίκες (διακοπή περιόδου).
Το ερώτημα είναι κατά πόσο η επίδραση των θεραπειών θα είναι μόνιμη ή παροδική και σε ποιο ποσοστό θα ‘επανέλθει’ η γονιμότητα. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:
Η ιατρική επιστήμη και η τεχνολογία προσφέρουν πλέον τη δυνατότητα της διατήρησης της γονιμότητας. Αξιόπιστες και δημοφιλείς τεχνικές, όπως η κρυοσυντήρηση σπέρματος και ωαρίων, αρχικά αναπτύχθηκαν για τους ογκολογικούς ασθενείς και τώρα επιλέγονται και σε άλλες περιπτώσεις (π.χ. διατήρηση γονιμότητας για κοινωνικούς λόγους).
Οι αναπαραγωγικοί αδένες – ωοθήκες στις γυναίκες και όρχεις στους άντρες – είναι ιδιαίτερα ‘ευάλωτοι’ στις θεραπείες για τους διάφορους τύπους καρκίνου. Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία τους, όπως επίσης και κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις, π.χ. αφαίρεση ωοθήκης ή όρχεως. Για παράδειγμα, η χημειοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει αμηνόρροια στις γυναίκες (διακοπή περιόδου).
Το ερώτημα είναι κατά πόσο η επίδραση των θεραπειών θα είναι μόνιμη ή παροδική και σε ποιο ποσοστό θα ‘επανέλθει’ η γονιμότητα. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:
Η ιατρική επιστήμη και η τεχνολογία προσφέρουν πλέον τη δυνατότητα της διατήρησης της γονιμότητας. Αξιόπιστες και δημοφιλείς τεχνικές, όπως η κρυοσυντήρηση σπέρματος και ωαρίων, αρχικά αναπτύχθηκαν για τους ογκολογικούς ασθενείς και τώρα επιλέγονται και σε άλλες περιπτώσεις (π.χ. διατήρηση γονιμότητας για κοινωνικούς λόγους).
Υπάρχουν πολλές θεραπείες για τη διατήρηση της γονιμότητας για τους άνδρες και για τις γυναίκες. Πιο συγκεκριμένα, για τους άνδρες προτείνεται η κρυοσυντήρηση σπέρματος ενώ για τις γυναίκες υπάρχουν 2 επιλογές:
Επιπλέον, όταν η ασθενής επιθυμήσει μια εγκυμοσύνη και με δεδομένη την έγκριση των γιατρών της, υπάρχουν ακόμα 2 επιλογές:
‘Ποια είναι η πιο σωστή επιλογή για μένα;’ Η απάντηση σε αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: την ηλικία, την οικογενειακή κατάσταση, τη μορφή κακοήθειας κλπ. Σε κάθε περίπτωση η προσέγγιση πρέπει να εξατομικεύεται, απαιτείται μάλιστα η συνεργασία μεταξύ των ιατρών, δηλαδή μεταξύ του ογκολόγου και του γυναικολόγου αναπαραγωγής, και η κοινή απόφαση για το σωστό πλάνο.
Πριν από την έναρξη της αντικαρκινικής θεραπείας κατόπιν συνεννόησης με την ομάδα των ιατρών, ογκολόγου, γυναικολόγου αναπαραγωγής κλπ.
Είναι σημαντικό οι ασθενείς να ενημερωθούν για τη δυνατότητα διατήρησης της γονιμότητάς τους και να διερευνήσουν τις επιλογές τους. Ενδεχομένως, να θεωρηθεί ότι μια θεραπεία διατήρησης γονιμότητας σημαίνει επιπλέον ιατρικές θεραπείες και χειρισμούς του/της ασθενούς καθώς και πιθανή ψυχολογική επιβάρυνση. Πρόκειται όμως για μια ‘επένδυση’ για την ποιότητα ζωής και την καλή ψυχολογία του/της ασθενούς μετά το πέρας της αντικαρκινικής θεραπείας.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, το μέγιστο χρονικό διάστημα κρυοσυντήρησης ωαρίων, σπέρματος ή εμβρύων είναι τα 20 έτη (ή έως ότου η ασθενής να γίνει 50 ετών, όποιο έρθει πρώτο).
Υπεύθυνη και αρμόδια για τα θέματα κρυοσυντήρησης είναι η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, στην οποία απευθύνονται τόσο οι ασθενείς όσο και οι αδειοδοτημένες Τράπεζες Κρυοσυντήρησης, όπως το Γέννημα IVF.