Αν το δείγμα σπέρματος είναι χαμηλής ποιότητας ή αν υπάρχει ιστορικό προηγούμενης αποτυχίας γονιμοποίησης με απλό IVF, τότε χρησιμοποιείται η μικρο-γονιμοποίηση (intra-cytoplasmic sperm injection, ICSI).
Είναι η τεχνική που κάνει πραγματικότητα την εξίσωση:
ένα ωάριο + ένα σπερματοζωάριο = ένα έμβρυο
και ξεπερνά τα προβλήματα χαμηλού αριθμού σπερματοζωαρίων ή χαμηλής κινητικότητας και μορφολογίας, που συνήθως προκαλούν την ανδρική υπογονιμότητα.
Η τεχνική αυτή περιλαμβάνει την επιλογή ενός σπερματοζωαρίου από τους εμβρυολόγους, με βάση τη μορφολογία και την κινητικότητά του, και την έγχυση αυτού του σπερματοζωαρίου μέσα σε ένα ωάριο. Η όλη διαδικασία γίνεται με τη βοήθεια ενός μικροσκοπίου μεγάλης μεγέθυνσης και ειδικά μικροχειριστήρια.
Η τεχνική αυτή έχει δώσει τη λύση σε ζευγάρια όπου υπάρχει έντονος ο ανδρικός παράγοντας υπογονιμότητας. Χρειάζεται μόνο ένα σπερματοζωάριο, ακόμα και χαμηλής κινητικότητας, προκειμένου να επιτευχθεί γονιμοποίηση του ωαρίου.
Το ποσοστό γονιμοποίησης με μικρο-γονιμοποίηση είναι 65-75%, δηλαδή, ακόμα και με αυτή τη μέθοδο παρατηρείται ένα ποσοστό αποτυχίας γονιμοποίησης, ειδικά αν:
Η ερώτηση που πολλές φορές προκύπτει είναι η εξής: «γιατί δεν εφαρμόζεται η μικρο-γονιμοποίηση σε όλους τους κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης, προκειμένου να αποφύγουμε τις περιπτώσεις αποτυχίας γονιμοποίησης με απλή εξωσωματική (IVF);»
Στο «γέννημα», ο κος. Ευριπίδης Μαντούδης πιστεύει ότι η μικρο-γονιμοποίηση είναι μια τεχνική που έδωσε τη λύση σε πολύ σοβαρά περιστατικά ανδρικής υπογονιμότητας, ωστόσο δεν είναι πανάκεια και πρέπει να χρησιμοποιείται εκεί όπου έχει ουσιαστικό και πραγματικό νόημα.
Η μικρο-γονιμοποίηση είναι μια ασφαλής μέθοδος, όπως έχει αποδειχτεί από τα χιλιάδες παιδιά που έχουν γεννηθεί σε όλο τον κόσμο. Τα παιδιά που γεννιούνται μετά από μικρο-γονιμοποίηση δε διαφέρουν από τα παιδιά που γεννιούνται μετά από απλή εξωσωματική γονιμοποίηση. Για πιο αναλυτικές πληροφορίες διαβάστε πιο κάτω.
Η μικρο-γονιμοποίηση είναι μια καινοτόμος τεχνική για την αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας. Όπως συμβαίνει για κάθε καινούρια μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, έτσι και η μικρο-γονιμοποίηση αποτέλεσε αντικείμενο διεξοδικής έρευνας με κύριο στόχο τον έλεγχο της υγείας των παιδιών που γεννιούνται μετά από τη χρήση της τεχνικής αυτής.
Χιλιάδες παιδιά έχουν πλέον γεννηθεί στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο με τη βοήθεια της μικρο-γονιμοποίησης, πολλές φορές σε συνδυασμό με τεχνικές συλλογής σπέρματος από την επιδιδυμίδα ή τους όρχεις για την αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας. Τα παιδιά αυτά είναι υγιή και δε διαφέρουν από τα παιδιά που γεννιούνται μετά από απλή εξωσωματική γονιμοποίηση. Ωστόσο, παρατηρείται μια οριακή αύξηση σε ανωμαλίες στο ουρογεννητικό σύστημα που οφείλεται στην υπογονιμότητα του πατέρα. Τέλος, όσον αφορά τη νοητική ανάπτυξη, τα αποτελέσματα είναι παρόμοια ανάμεσα στα παιδιά από μικρο-γονιμοποίηση και στα παιδιά από απλή εξωσωματική γονιμοποίηση. (“A review of ten years experience of ICSI” P.Devroey and A.Van Steirteghem Human Reproduction Update, Vol.10, No.1 pp. 19-28, 2004)
Στις περισσότερες μελέτες ως σήμερα, το ποσοστό εμφάνισης συγγενών ανωμαλιών στα παιδιά που γεννιούνται μετά από μικρο-γονιμοποίηση είναι το ίδιο σε σύγκριση με τα παιδιά που γεννιούνται μετά από απλή εξωσωματική γονιμοποίηση ή το γενικό πληθυσμό (2-3%). Οι πιο πολλές από τις ανωμαλίες που παρατηρούνται οφείλονται στον πρόωρο τοκετό λόγω πολύδυμης κύησης. Πιο συχνά παρατηρείται ως ανωμαλία ο υποσπαδίας και πιθανολογείται ότι αυτό έχει σχέση με την υπογονιμότητα του πατέρα. Σήμερα πιστεύεται ότι τα όποια προβλήματα παρουσιάζουν τα παιδιά που γεννιούνται μετά από μικρο-γονιμοποίηση οφείλονται στα προβλήματα στο σπέρμα του πατέρα (γενετικό υλικό) και όχι στη μέθοδο της μικρο-γονιμοποίησης.
Σημείωση: ο υποσπαδίας είναι μια ανωμαλία του ουρογεννητικού που αφορά την ουρήθρα στα αγόρια. Είναι μια ανωμαλία που διορθώνεται εύκολα τις περισσότερες φορές με μια μικρή επέμβαση στην ηλικία περίπου των 2 ετών.
Η ανάλυση του γενετικού υλικού παιδιών που γεννιούνται μετά από μικρο-γονιμοποίηση έχει στο παρελθόν δείξει αυξημένα ποσοστά προβλημάτων στα γενετικά χρωμοσώματα (έλλειψη του ενός Χ ή ένα επιπλέον Χ ή Υ σε ποσοστό 0.83% ή 8.3‰, ενώ στο γενικό πληθυσμό είναι 0.2%). Επίσης, παρατηρήθηκε αυξημένο ποσοστό δομικών ανωμαλιών στα χρωμοσώματα των παιδιών με μικρο-γονιμοποίηση (0.36% έναντι 0.07% στο γενικό πληθυσμό), ειδικά αν ο πατέρας είχε ολιγο-ασθενο-τερατο-ζωοσπερμία. Σε μια άλλη μελέτη, αναφέρθηκε ότι όλες οι περιπτώσεις ανωμαλιών στα γενετικά χρωμοσώματα ήταν πατρικής προέλευσης. Σε κάθε περίπτωση, οι ανωμαλίες αυτές είναι σπάνιες. Για να αντιληφθούμε καλύτερα πόσο σπάνιες είναι, ας σκεφτούμε τι σημαίνει π.χ. 0.36% (ή αλλιώς 3.6‰) δομικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες: σημαίνει ότι πρέπει να γεννηθούν 1.000 παιδιά με μικρο-γονιμοποίηση για να υπάρξουν 3 που θα έχουν μια τέτοια ανωμαλία (που τις περισσότερες φορές δεν επηρεάζει την υγεία του παιδιού). Αυτές οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες μπορεί να προκύπτουν δευτερογενώς εξαιτίας του αυξημένου ποσοστού ανωμαλιών στα γενετικά χρωμοσώματα στο σπέρμα των ανδρών που χρειάζονται μικρο-γονιμοποίηση.
Επίσης, έχουν γίνει διάφορες μελέτες με μεγάλους αριθμούς παιδιών που έχουν γεννηθεί μετά από μικρο-γονιμοποίηση για τον έλεγχο της νοητικής ανάπτυξης των παιδιών αυτών (ηλικίας 1-2 ετών ή και μεγαλύτερα). Τα παιδιά από μικρο-γονιμοποίηση φάνηκε ότι δε διαφέρουν από αυτά μετά από απλή εξωσωματική γονιμοποίηση ή από φυσική σύλληψη. Με άλλα λόγια, δεν παρατηρούνται αυξημένα ποσοστά χρονικής καθυστέρησης στη νοητική ανάπτυξη των παιδιών από μικρο-γονιμοποίηση. Περισσότερο σημαντικός παράγοντας φαίνεται ότι είναι η πιθανή προωρότητα αυτών των παιδιών και το μικρό βάρος γέννησης, δηλαδή για ένα παιδί είναι πιο καθοριστικό το αν έχει γεννηθεί πρόωρα, ενώ δεν το επηρεάζει αν γεννήθηκε μετά από μικρο-γονιμοποίηση.
Η μικρο-γονιμοποίηση έχει βοηθήσει πολλά ζευγάρια με σοβαρή ανδρική υπογονιμότητα να αποκτήσουν παιδιά. Ακόμα και σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας, έχουν αναπτυχθεί οι διάφορες τεχνικές συλλογής σπέρματος από την επιδιδυμίδα ή τους όρχεις, οι οποίες συνδυάζονται με την μικρο-γονιμοποίηση. Χρειάζεται επίσης οι ασθενείς με πολύ σοβαρά προβλήματα στο σπέρμα να κατανοήσουν ότι πιθανώς υπάρχουν γενετικές ανωμαλίες στο σπέρμα και άρα αυτές μπορεί να μεταδοθούν στους απογόνους τους. Τα ζευγάρια αυτά πρέπει να ενημερώνονται αναλυτικά για τα αίτια της υπογονιμότητας, την πιθανότητα υγιούς εγκυμοσύνης και τις δυνατότητες διάγνωσης του εμβρύου.
Τέλος, οι μακροχρόνιες συνέπειες της μικρο-γονιμοποίησης (π.χ. επίδραση στη μετέπειτα ανάπτυξη) πρέπει να μελετηθούν διαχρονικά. Κάθε ζευγάρι θα πρέπει να ενημερώνεται διεξοδικά εκ των προτέρων. Για αυτό το λόγο η μικρο-γονιμοποίηση δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται αδιακρίτως, σε κάθε περίπτωση όμως είναι μια ιδιαίτερα αποτελεσματική θεραπεία για την ανδρική υπογονιμότητα.
