Η κατάψυξη ωαρίων (πιο σωστά: κρυοσυντήρηση ωαρίων) αποτελεί την πιο διαδεδομένη και αξιόπιστη μέθοδο για τη διατήρηση της γονιμότητας της γυναίκας. Η διατήρηση της γονιμότητας απασχολεί όλο και περισσότερες γυναίκες που θέλουν να αναβάλουν τη δημιουργία οικογένειας για διάφορους λόγους. Με την κρυοσυντήρηση ωαρίων, η γυναίκα έχει τη δυνατότητα να «παγώσει» το χρόνο και να απαλλαγεί από ένα μεγάλο ποσοστό άγχους σχετικά με την ηλικία και τη γονιμότητά της.
Στις γυναίκες η γονιμότητα μειώνεται όσο αυξάνεται η ηλικία. Η μείωση της αναπαραγωγικής ικανότητας γίνεται σταδιακά: Ξεκινώντας μετά τα 30 έτη, επιταχύνεται στην ηλικία των 35-40 και σχεδόν μηδενίζεται μέχρι τα 45 έτη. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ο αριθμός των ωαρίων, που μειώνεται όσο αυξάνει η ηλικία, όπως αντίστοιχα πέφτει και η ποιότητα των ωαρίων. Αν μια γυναίκα καταψύξει τα ωάριά της στα 30 και αποφασίσει να μείνει έγκυος με αυτά στα 40, τότε η αναπαραγωγική της ηλικία είναι τα 30 και όχι τα 40 έτη.
Τον Οκτώβριο του 2012, η Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (American Society for Reproductive Medicine – ASRM) ανακοίνωσε ότι πλέον η κρυοσυντήρηση ωαρίων δε θεωρείται πειραματική διαδικασία, αλλά θεραπεία ρουτίνας, όπως π.χ. και η εξωσωματική γονιμοποίηση. Η απόφαση αυτή ελήφθη αφότου εξετάστηκαν πάνω από 1.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις που αναφέρουν ότι το ποσοστό επίτευξης εγκυμοσύνης έπειτα από κατάψυξη ωαρίων είναι το ίδιο με τα «φρέσκα» ωάρια. Η μέθοδος κατάψυξης που έχει επικρατήσει λέγεται υαλοποίηση (vitrification) και δίνει πολύ καλά αποτελέσματα επιβίωσης των ωαρίων μετά την απόψυξη.
Η κατάψυξη ωαρίων σίγουρα δίνει μια πίστωση χρόνου, παρ’ όλα αυτά συστήνεται στις νέες γυναίκες να μην καθυστερούν τη δημιουργία οικογένειας περισσότερο από όσο είναι πραγματικά αναγκαίο. Η κατάψυξη ωαρίων δε σημαίνει πως η γυναίκα θα πρέπει να βασιστεί αποκλειστικά και μόνο σε αυτή την επιλογή. Μπορεί να προσπαθήσει για το μωράκι της όποτε εκείνη κρίνει σωστή στιγμή, με φυσιολογική σύλληψη, έχοντας σαν δεύτερη επιλογή και τα κρυοσυντηρημένα ωάρια, ενδεχομένως για ένα δεύτερο μωράκι ή για ένα μωράκι σε μεγαλύτερη ηλικία.
Αρχικά η μέθοδος αναπτύχθηκε για ασθενείς που έπρεπε να υποβληθούν σε θεραπείες που επηρεάζουν τη γονιμότητα (π.χ. χημειοθεραπεία) με στόχο την επίτευξη εγκυμοσύνης στο μέλλον. Τελικά όμως εφαρμόζεται κυρίως για κοινωνικούς λόγους.
Οι γυναίκες πλέον καθυστερούν τη δημιουργία οικογένειας προκειμένου να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, να εδραιωθούν επαγγελματικά ή, πολύ απλά, γιατί ακόμα δεν έχουν βρει τον κατάλληλο σύντροφο. Οι γυναίκες αναφέρουν ότι έτσι απαλλάσσονται από το άγχος ότι «τελειώνει ο χρόνος» τους και ότι τους δίνεται η ευκαιρία να πάρουν σωστές αποφάσεις για την επαγγελματική και προσωπική τους ζωή.
Συνοπτικά, η κατάψυξη ωαρίων προτείνεται σε γυναίκες που:
Οι γυναίκες συχνά αναρωτιούνται για το ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να κάνουν κατάψυξη ωαρίων. Εδώ ισχύει το «όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα».
Αυτό που μπορεί να κάνει τη διαφορά, όταν μια γυναίκα αποφασίσει να κάνει κρυοσυντήρηση των ωαρίων της είναι να μην καθυστερεί την απόφασή της αυτή. Όσο πιο σύντομα τόσο το καλύτερο. Καλύτερη ποιότητα ωαρίων, περισσότερα ωάρια, υψηλότερα ποσοστά επίτευξης μια εγκυμοσύνης στο μέλλον. Εάν μια γυναίκα έχει κάνει κατάψυξη ωαρίων στα 38 κι επιθυμεί να τα χρησιμοποιήσει στα 42 για γονιμοποίηση, η αναπαραγωγική ηλικία των ωαρίων θα έχει παραμείνει στα 38.
Σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM) το όριο είναι τα 38 έτη. Έως αυτή την ηλικία τα ωάρια της γυναίκας είναι σε καλή αναπαραγωγική ηλικία, περισσότερα σε αριθμό, με περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας για μια μελλοντική εγκυμοσύνη. Φυσικά όλα εξαρτώνται και από την υγεία της γυναίκας, το ιατρικό ιστορικό της και τα επίπεδα της γονιμότητάς της.
Οι εξειδικευμένοι γυναικολόγοι αναπαραγωγής προτείνουν τον προληπτικό έλεγχο γονιμότητας (καταγραφή ιατρικού ιστορικού, εκτίμηση ορμονολογικού προφίλ και εξέταση με υπέρηχο) σε κάθε γυναίκα μετά τα 30 και σίγουρα πριν από τα 35. Πρωτίστως ελέγχονται οι ωοθήκες και η λειτουργία τους, όπως επίσης η μήτρα.
Και οι γυναίκες άνω των 38 ετών έχουν την ευκαιρία για κρυοσυντήρηση των ωαρίων τους. Η διαφορά είναι πως η ποιότητα και ο αριθμός των ωαρίων τους μειώνονται σταδιακά. Ίσως χρειαστούν περισσότερους κύκλους διέγερσης των ωοθηκών για να έχουν έναν ικανοποιητικό αριθμό ωαρίων για κρυοσυντήρηση και σίγουρα τα ποσοστά επιτυχίας τους θα είναι χαμηλότερα.
Με λίγα λόγια χρειάζεται σωστή ενημέρωση και ρεαλιστικές προσδοκίες! Ο ειδικός γυναικολόγος αναπαραγωγής και ο εμβρυολόγος μπορούν να δώσουν τα επιστημονικά δεδομένα και τις σωστές οδηγίες που χρειάζονται, ώστε κάθε γυναίκα να γνωρίζει απόλυτα τις πιθανότητες επίτευξης μιας εγκυμοσύνης.
Πριν τη διαδικασία, ο γιατρός θα ζητήσει να γίνουν κάποιες εξετάσεις αίματος (ορμονικό προφίλ), οι οποίες μας δείχνουν πώς λειτουργούν οι ωοθήκες. Συνήθως συστήνεται και η ορμόνη ΑΜΗ (Anti- Mullerian Hormone), ενδεικτική των αποθεμάτων των ωοθηκών σε ωάρια (πόσα ωάρια ‘απομένουν’). Οι απαντήσεις από τις εξετάσεις αυτές συνεκτιμώνται με την εικόνα από τον υπέρηχο και δίνουν πληρέστερη εικόνα. Έτσι, ο γιατρός εξατομικεύει το πρωτόκολλο των φαρμάκων.
Η διέγερση των ωοθηκών με φαρμακευτική αγωγή διαρκεί συνήθως 10-12 ημέρες και παρακολουθείται με υπερηχογραφήματα και εξετάσεις αίματος (έλεγχος ορμονών). Συνήθως απαιτούνται 2-3 ραντεβού στο ιατρείο μέχρι να ολοκληρωθεί το στάδιο αυτό. Την κατάλληλη στιγμή προγραμματίζεται η ωοληψία. Μετά, τα ωάρια προετοιμάζονται από τους εμβρυολόγους, καταψύχονται και παραμένουν κατεψυγμένα μέχρι την απόφαση για προσπάθεια επίτευξης εγκυμοσύνης.
Η γυναίκα μπορεί να ολοκληρώσει τη θεραπεία της χωρίς να διαταραχθεί η καθημερινότητά της, με εξαίρεση την ημέρα της ωοληψίας. Συγκεκριμένα,
Ειδικά για την ημέρα της ωοληψίας, προτείνεται να έχει ελεύθερο το πρόγραμμά της λόγω της ωοληψίας που θα γίνει. Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες για τη διαδικασία της Ωοληψίας εδώ:
Θεωρητικά, υπάρχει η επιλογή για κρυοσυντήρηση ωαρίων χωρίς φάρμακα, δηλαδή στο φυσικό κύκλο. Αυτή η επιλογή είναι πιο χρονοβόρα και απαιτητική γιατί σημαίνει ότι κάθε μήνα γίνεται παρακολούθηση του κύκλου και συλλογή του ενός ωαρίου του φυσικού κύκλου, ως τον επιθυμητό κατεψυγμένων ωαρίων.
Αυτό σημαίνει αρκετά αυξημένο κόστος (πρέπει να γίνει παρακολούθηση κύκλου και ωοληψία κάθε μήνα) και ενδεχομένως είναι ασύμφορο οικονομικά. Επιπλέον, κάποιες γυναίκες δεν έχουν αυτό το περιθώριο χρόνου, δηλαδή υπάρχει ανάγκη να ολοκληρωθεί η θεραπεία άμεσα (πχ αν πρόκειται να λάβει κάποια αγωγή που επηρεάζει τις ωοθήκες ή αν είναι μειωμένα τα αποθέματα των ωοθηκών κλπ).
Η κατάψυξη ωαρίων σε αριθμούς!
Η κατάψυξη ωαρίων (κρυοσυντήρηση ωαρίων) είναι ένας όρος γνώριμος πλέον σε πολλές γυναίκες. Είτε έχουν ήδη κάνει οι ίδιες ή το σκέφτονται, είτε έχει κάνει ήδη κάποια φίλη τους ή κάποιο συγγενικό τους πρόσωπο.
Γνωρίζουν, πια, πως έχουν την επιλογή να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους και να μειώσουν το άγχος για δημιουργία οικογένειας. Να προσφέρουν στον εαυτό τους ένα δώρο, μια δεύτερη ευκαιρία, μια παραπάνω επιλογή.
Πόσα όμως γνωρίζουν οι γυναίκες όταν έρχεται η στιγμή να κάνουν κατάψυξη ωαρίων; Σίγουρα υπάρχει πληθώρα πληροφοριών στο διαδίκτυο, αλλά η σωστή ενημέρωση από τους ειδικούς αποτελεί τον σημαντικότερο σύμμαχο στην απόφασή μας. Ο ειδικός γυναικολόγος αναπαραγωγής και ο εμβρυολόγος μπορούν να σας δώσουν όποια πληροφορία χρειάζεστε, απλά, έγκυρα και με σαφήνεια.
Εδώ, συγκεντρώσαμε όλα όσα ενδιαφέρουν μια γυναίκα, πριν την κατάψυξη ωαρίων.
Το κόστος της κατάψυξης ωαρίων είναι προσιτό. Κάθε ενδιαφερόμενη πρέπει να συνυπολογίσει το κόστος των φαρμάκων, καθώς και το ετήσιο κόστος κρυοσυντήρησης.
Η κατάψυξη ωαρίων με τη ματιά του εμβρυολόγου
Συνέντευξη με την Εμμανουέλα Μήτση
Κλινικό Εμβρυολόγο στο Γέννημα IVF από το 2008
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες γυναίκες αποφασίζουν να κάνουν κατάψυξη ωαρίων. Έτσι λοιπόν, σχεδόν καθημερινά πλέον στο εργαστήριο χειριζόμαστε τέτοιες θεραπείες. Για μένα η σωστή απάντηση είναι ‘για να διατηρήσει τις επιλογές της’. Η πλειοψηφία μάλλον των ασθενών που προχωρούν στη θεραπεία το αποφασίζουν για κοινωνικούς λόγους. Προτιμούν να δώσουν προτεραιότητα στα επαγγελματικά τους, ίσως, είτε σε αυτή τη φάση δεν μπορούν οικονομικά να στηρίξουν τη δημιουργία οικογένειας, αλλά θα ήθελαν να αποκτήσουν παιδιά στο μέλλον. Κάποιες δεν έχουν βρει ακόμα τον κατάλληλο σύντροφο. Ή υπάρχουν διάφοροι άλλοι προσωπικοί λόγοι.
Βέβαια, υπάρχουν οι γυναίκες που προχωρούν σε κατάψυξη ωαρίων γιατί πρόκειται να κάνουν χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία, δηλαδή θεραπείες που επηρεάζουν αρνητικά τις ωοθήκες. Αυτές οι ασθενείς είναι μια πολύ διαφορετική ομάδα ασθενών, καθότι οι λόγοι είναι καθαρά ιατρικοί, όχι κοινωνικοί.
Ιατρικά, είναι πιο σωστό να γίνει σε μικρότερη ηλικία, πχ στα 30, από το να γίνει ‘αναγκαστικά’ στα 40. Όσο μεγαλώνει μια γυναίκα ξέρουμε ότι μειώνονται τα αποθέματα των ωοθηκών σε ωάρια (ο αριθμός τους) καθώς και η ποιότητά τους. Το σημαντικό είναι για εμάς τις γυναίκες να ενημερωνόμαστε σωστά για τη γονιμότητά μας και να γνωρίζουμε τις επιλογές μας.
Το επιθυμητό σε έναν κύκλο για κατάψυξη ωαρίων είναι να πάρουμε περισσότερα ωάρια από το ένα του φυσικού κύκλου. Για αυτό το λόγο γίνεται διέγερση των ωοθηκών, συνήθως με ενέσιμα φάρμακα για 10-12 ημέρες. Το ιδανικό αποτέλεσμα είναι περίπου 10-12 ωάρια κατά μέσο όρο προκειμένου να έχουμε μια ρεαλιστική ελπίδα για εγκυμοσύνη στο μέλλον με αυτά τα ωάρια.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κατάψυξη ωαρίων είναι ‘μισή εξωσωματική’. Αυτό το λέμε γιατί γίνονται βήματα ίδια με αυτά της εξωσωματικής, όπως η διέγερση των ωοθηκών και η ωοληψία, αλλά δεν ολοκληρώνεται με την εμβρυομεταφορά και η γυναίκα δε μένει έγκυος άμεσα. Η θεραπεία ολοκληρώνεται την ημέρα της ωοληψία, οπότε και τα ωάρια συλλέγονται από το γιατρό. Στη συνέχεια, στο εργαστήριο, εμείς οι εμβρυολόγοι κάνουμε τον καθαρισμό, την αξιολόγηση και την κατάψυξη των ωαρίων.
Η κατάψυξη γίνεται με τη μέθοδο της υαλοποίησης (vitrification). Είναι η πιο εξελιγμένη τεχνολογία κατάψυξης, η οποία προστατεύει τα ωάρια και δίνει καλύτερα ποσοστά βιωσιμότητας στην απόψυξή τους.
Τα ωάρια διατηρούνται στους -196oC μέσα σε ειδικά ‘καλαμάκια’ σε δοχείο με υγρό άζωτο. Κάθε ασθενής έχει τη δικιά της ταυτοποιημένη θέση και όλα τα ‘καλαμάκια’ φέρουν τα στοιχεία της. Με βάση τη νομοθεσία, τα ωάρια μπορούν να διατηρηθούν σε κατάψυξη για 10 χρόνια ή μέχρις ότου η ασθενής να γίνει 50, ό, τι έρθει πρώτο. Για αυτό το διάστημα, η ποιότητά τους παραμένει αναλλοίωτη. Με λίγα λόγια, ‘παγώνουμε το χρόνο’ και τα ωάρια διατηρούν την ηλικία που είχε η γυναίκα την ημέρα της ωοληψίας. Στην ουσία, η ασθενής μεγαλώνει σε ηλικία, αλλά τα ωάριά της όχι.
Κάτι που θα ήθελα να τονίσω είναι ότι πολλές γυναίκες έχουν τη λανθασμένη εντύπωση ότι 1 ωάριο = 1 μωρό. Δεν είναι όμως έτσι, γιατί δεν λειτουργεί το σώμα μας έτσι. Από τα 10 ωάρια, στατιστικά 1 μόνο είναι ‘καλό’ και μπορεί να δώσει εγκυμοσύνη. Αν το σκεφτείτε, όταν μια γυναίκα προσπαθεί να μείνει έγκυος, ξέρει ότι αυτό μπορεί να μη γίνει από τον πρώτο μήνα. Η εγκυμοσύνη δεν έρχεται κάθε μήνα που το ζευγάρι έχει ελεύθερες επαφές. Η κάθε γυναίκα που ενδιαφέρεται για να κάνει κατάψυξη ωαρίων θα πρέπει να ενημερώνεται από το γιατρό της και τη μονάδα για αυτά τα στατιστικά δεδομένα εξ αρχής.
Μετά το πέρας της διαδικασίας, η ασθενής μπορεί να φύγει και να πάει στο σπίτι να ξεκουραστεί. Εμείς από το εργαστήριο θα επικοινωνήσουμε μαζί της τηλεφωνικά και θα την ενημερώσουμε όταν ολοκληρώσουμε την κατάψυξη. Επίσης, αν το θέλει, θα της στείλουμε με email τη γραπτή αναφορά μας.
Συνήθως είναι αρκετός. Αυτό εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας, το ορμονικό της προφίλ και τελικά πόσα ωάρια πήραμε στην ωοληψία και ήταν κατάλληλα για κατάψυξη. Σε περίπτωση που είναι λίγα, με το γιατρό θα συστήσουμε να γίνει επανάληψη της θεραπείας δεύτερη ή και τρίτη φορά. Μετά από την κατάλληλη συμβουλευτική, η απόφαση είναι της ασθενούς αποκλειστικά ανάλογα με το πλάνο και τη σκέψη της για τη ζωή της. Εμείς αντιμετωπίζουμε την κάθε γυναίκα ξεχωριστά, εξατομικευμένα και της προτείνουμε το καλύτερο πλάνο για αυτήν.
Αυτές που έρχονται για κατάψυξη νιώθουν ότι προσφέρουν κάτι στον εαυτό τους, κάποιοι μπορεί να το θεωρήσουν και πολυτέλεια. Δεν έχουν άμεσο στόχο τη δημιουργία οικογένειας, δεν προσπαθούν τώρα για μωρό, αλλά κάνουν κάτι για το μέλλον τους, κάτι σαν ασφάλεια ζωής. Η κατάψυξη ωαρίων είναι μια πράξη φροντίδας που κάθε γυναίκα μπορεί να προσφέρει στον εαυτό της – με την ίδια φροντίδα αγκαλιάζουμε κι εμείς αυτές τις γυναίκες.
Σε αυτή την περίπτωση, προχωράμε κατευθείαν στη γονιμοποίηση με το σπέρμα του συντρόφου/συζύγου και μάλιστα με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης. Τότε δημιουργούνται έμβρυα που παραμένουν στο εργαστήριο σε ελεγχόμενες ιδανικές συνθήκες μέχρι την ημέρα της εμβρυομεταφοράς. Η πιθανότητα γονιμοποίησης των ωαρίων και εξέλιξης των εμβρύων δε διαφέρει σε σχέση με τα ‘φρέσκα’ ωάρια.
Σε αυτή την περίπτωση, προχωράμε κατευθείαν στη γονιμοποίηση με το σπέρμα του συντρόφου/συζύγου και μάλιστα με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης. Τότε δημιουργούνται έμβρυα που παραμένουν στο εργαστήριο σε ελεγχόμενες ιδανικές συνθήκες μέχρι την ημέρα της εμβρυομεταφοράς. Η πιθανότητα γονιμοποίησης των ωαρίων και εξέλιξης των εμβρύων δε διαφέρει σε σχέση με τα ‘φρέσκα’ ωάρια.
Με βάση την επαγγελματική και προσωπική μου εμπειρία, στην αρχή μπορεί οι ασθενείς να νιώθουν φόβο για τη διαδικασία και άγχος για το αποτέλεσμα. Τελικά όμως είναι μια ουσιαστικά ανώδυνη διαδικασία που μόνο θετικά μπορεί να προσφέρει, τόσο για τη διατήρηση της γονιμότητάς όσο και για την ψυχολογία της γυναίκας. Οι ασθενείς μας μας λένε κάποιες χαρακτηριστικές φράσεις: ‘έφυγε ένα βάρος από πάνω μου, δεν αγχώνομαι πλέον που περνάει ο χρόνος, δε νιώθω χρονική πίεση να κάνω επιλογές για τις οποίες δεν είμαι έτοιμη, έχω πια τον έλεγχο της γονιμότητάς μου και της ζωής μου, έκανα ένα δώρο στον εαυτό μου, έχω ένα ‘δίχτυ ασφαλείας’. Αυτό νομίζω ότι είναι το σημαντικότερο όφελος.
Η κατάψυξη ωαρίων είναι ένα άκρως επίκαιρο θέμα που συζητιέται όλο και πιο συχνά πλέον τόσο στα επιστημονικά συνέδρια για τη γονιμότητα όσο και κοινωνικά, μεταξύ των γυναικών.
Η δυνατότητα που έχουν πλέον οι γυναίκες να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους έχει ήδη αλλάξει τη ζωή πολλών γυναικών ως σήμερα και θεωρείται ότι θα επηρεάσει ακόμα περισσότερο τη ζωή τους και στο μέλλον.
Με την κατάψυξη ωαρίων ο χρόνος παγώνει και οι γυναίκες έχουν την επιλογή να μεταθέσουν τη δημιουργία οικογένειας για αργότερα, είτε πρόκειται για ιατρικούς λόγους είτε προσωπικούς ή κοινωνικούς. Η κατάψυξη ωαρίων υπόσχεται ότι μια γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος αύριο με τα ωάρια του σήμερα.
Όμως, κάθε γυναίκα που έκανε ή σκέφτεται να κάνει κατάψυξη ωαρίων θα πρέπει να έχει ρεαλιστικές προσδοκίες.
Όσο πιο νέα είναι μια γυναίκα, τόσο καλύτερης ποιότητας είναι τα ωάριά της και άρα είναι και πιο πιθανό να μείνει έγκυος. Οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν ως όριο ηλικίας για την κατάψυξη ωαρίων τα 38 χρόνια (δηλαδή συστήνουν οι γυναίκες να κάνουν κατάψυξη έως την ηλικία των 38), αλλά γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας δεν αποκλείονται. Η κάθε γυναίκα θα πρέπει να κρίνεται από το γυναικολόγο αναπαραγωγής εντελώς εξατομικευμένα, με βάση όχι μόνο την ηλικία της, αλλά και το ορμονικό προφίλ της (λειτουργία και αποθέματα των ωοθηκών σε ωάρια). Όσο πιο νέα είναι η γυναίκα την ημέρα της ωοληψίας και κατάψυξης των ωαρίων της, τόσο μεγαλύτερο αναμένεται το ποσοστό μια εγκυμοσύνης από αυτά τα ωάρια στο μέλλον.
Ιδανικά, θέλουμε 10-12 ώριμα ωάρια την ημέρα της ωοληψίας. Τόσα απαιτούνται για να μπορούμε να μιλάμε για μια ρεαλιστική ελπίδα για μια εγκυμοσύνη στο μέλλον, με βάση τη βιβλιογραφία και τη διεθνή κλινική εμπειρία. Όταν έρθει η ώρα να αποψυχθούν τα ωάρια με στόχο μια εγκυμοσύνη, τότε περιμένουμε ό,τι και σε οποιαδήποτε άλλη προσπάθεια με εξωσωματική:
