Πολυκυστικές Ωοθήκες

Τις πιο πολλές φορές, μια γυναίκα μαθαίνει ότι έχει πολυκυστικές ωοθήκες είτε γιατί αραιομηνόρροια, δηλαδή μεγάλους κύκλους (πολλές μέρες από τη μία περίοδο στην επόμενη, πχ 35-40 ημέρες), είτε για εμφανίζει ακμή ή υπερβολική τριχοφυΐα. Κάποιες φορές μάλιστα αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι αρκετά έντονα. Για κάποιες από αυτές τις γυναίκες, οι πολυκυστικές ωοθήκες επηρεάζουν πολύ περισσότερα: τη γονιμότητα, το μεταβολισμό τους κ.ά. Σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες με τα πιο βαριά συμπτώματα, ειδικά όσες εμφανίζουν και αλλαγές στο μεταβολισμό τους (πχ αυξημένο βάρος, αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτη), λέμε ότι πάσχουν από το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. Μόνο 6-7% των γυναικών με πολυκυστικές ωοθήκες υπολογίζεται ότι έχει και το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών.

Πως σχετίζονται οι Πολυκυστικές Ωοθήκες με την Υπογονιμότητα;

Τι πρέπει να ξέρουν οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες που προσπαθούν να επιτύχουν μια εγκυμοσύνη;

1. Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι η πιο κοινή αιτία υπογονιμότητας στις γυναίκες που δεν κάνουν ωορρηξία. Εάν μία γυναίκα νομίζει ότι έχει πολυκυστικές ωοθήκες ή έχει ακανόνιστους κύκλους περιόδου, συνιστάται να μην περιμένει, π.χ. 1 χρόνο, για να αποδειχθεί ότι πάσχει από υπογονιμότητα. Ας αναζητήσει βοήθεια συντομότερα.
2. Οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες πρέπει να συζητήσουν με το γιατρό τους, πριν επιχειρήσουν μία εγκυμοσύνη, σχετικά με τα διάφορα ιατρικά προβλήματα, τα οποία είναι συνυφασμένα με τις πολυκυστικές ωοθήκες, έτσι ώστε να μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητές τους για μία φυσιολογική και χωρίς προβλήματα εγκυμοσύνη.
3. Εάν μία γυναίκα έχει σταματήσει το αντισυλληπτικό χάπι, μπορεί να προσπαθήσει για μία εγκυμοσύνη από τον πρώτο κιόλας μήνα.
4. Είναι σημαντικό για μία γυναίκα με πολυκυστικές ωοθήκες να διατηρεί ένα ιδανικό σωματικό βάρος. Όσο πιο αδύνατη είναι στην αρχή της εγκυμοσύνης, τόσο πιο εύκολη και υγιής θα είναι η ίδια και το έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
5. Εάν οι μηνιαίοι κύκλοι μίας γυναίκας διαρκούν περισσότερο από 35 ημέρες ή δεν κάνει ωορρηξία ή αν η ωορρηξία είναι τόσο καθυστερημένη που η ποιότητα των ωαρίων είναι, κατά πάσα πιθανότητα, χαμηλή και ο κίνδυνος για μία αποβολή μεγαλύτερος, θα χρειαστεί θεραπεία για τη διέγερση της ωορρηξίας, που θα διευκολύνει την εγκυμοσύνη. Η χρήση ταμπλετών (κλομιφαίνη) δεν συνιστάται για παραπάνω από 3-6 μήνες. Η θεραπεία με ενέσεις γοναδοτροφινών μπορεί να είναι απαραίτητη μετά από 3-6 κύκλους ατυχούς προσπάθειας για την επίτευξη μίας εγκυμοσύνης.
6. Ο κίνδυνος αποβολής είναι υψηλότερος σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες, ανεξαρτήτως εάν η εγκυμοσύνη έχει επιτευχθεί μετά από θεραπεία ή χωρίς. Ο κίνδυνος που διατρέχει μία φυσιολογική γυναίκα για αποβολή είναι της τάξεως περίπου του 10-15% σε κάθε εγκυμοσύνη. Η εξέταση σπέρματος δεν πρέπει να παραλείπεται αφού, ακόμα και όταν δεν υπάρχουν πολυκυστικές ωοθήκες, δεν αποκλείεται η παρουσία ενός άλλου προβλήματος από την πλευρά του συζύγου (πολύ-παραγοντική υπογονιμότητα).
7. Έτσι, μία κοπέλα η οποία δεν έχει πολύ καλή ωορρηξία μπορεί να είναι κατά 60% γόνιμη. Εάν και ο σύντροφός της δεν έχει ιδιαίτερα γόνιμο σπέρμα, τότε ένα μικρό πρόβλημα, που τυχόν θα δημιουργηθεί, μπορεί να εξελιχθεί σε μεγαλύτερο. Εάν λάβουμε υπόψη και άλλα μικρά προβλήματα, όπως αυτό της έλλειψης τραχηλικής βλέννας ή συχνής επαφής, κ.λ.π., ένα ζευγάρι μπορεί να είναι υπογόνιμο χωρίς κάποιο σοβαρό λόγο.
8. Είναι αρκετά σύνηθες η 2η-3η εγκυμοσύνη να επιτυγχάνεται χωρίς καμία θεραπεία σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες, παρά την ανάγκη θεραπείας για την επίτευξη της 1ης. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην ευεργετική επίδραση της 1ης εγκυμοσύνης στον ορμονικό μηχανισμό.
9. Η πρόκληση ωορρηξίας σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες ενέχει κινδύνους. Η κατάλληλη προετοιμασία των ωοθηκών πριν από την εξωσωματική θεραπεία είναι απαραίτητη για την αποφυγή του συνδρόμου υπερδιέργεσης των ωοθηκών. Ο ορμονικός έλεγχος και η υπερηχογραφική παρακολούθηση της ασθενούς, καθώς και η εμπειρία του ιατρού σε θέματα πολυκυστικών ωοθηκών, είναι απαραίτητα για μία καλή και ασφαλή έκβαση.
10.     Οι περισσότερες γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες κατά 90% θα μείνουν έγκυες, εκτός εάν υπάρχουν άλλοι πιο σοβαροί παράγοντες που συμβάλουν στην υπογονιμότητα.

Τι είναι το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών;

Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών;

Προβλήματα στην ωορρηξία: ανωορρηξία (καθόλου ωορρηξία) ή ολιγο-ωορρηξία (ακατανόνιστη ή σε αραιά διαστήματα).

Ακανόνιστος κύκλος (εξαιτίας της ακανόνιστης ωορρηξίας): αμηνόρροια (καθόλου περίοδος), ολιγομηνόρροια (σε αραιά διαστήματα, κάθε 2-3 μήνες), υπερ-μηνόρροια (περίοδος που έρχεται πολύ συχνά), μηνορραγία (έντονη αιμορραγία ή αιμορραγία που διαρκεί για πολλές μέρες ή εβδομάδες) ή αιμορραγία ενδιάμεσα από τις κανονικές περιόδους.

Αντίσταση στην ινσουλίνη: το σώμα δεν αντιδρά στην ινσουλίνη φυσιολογικά. Η κύρια λειτουργία της ινσουλίνης είναι ο έλεγχος των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα. Αυτό μπορεί να φανεί σε κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις, π.χ. υψηλά επίπεδα ινσουλίνης νηστείας, χαμηλή αναλογία σακχάρου /ινσουλίνης, υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων, χαμηλά επίπεδα SHBG (Steroid Hormone Binding Globulin).

Υπερανδρογονισμός: τα ανδρογόνα είναι οι λεγόμενες «ανδρικές» ορμόνες. Αυτό όμως είναι λάθος: όλοι, άντρες και γυναίκες, έχουμε ανδρογόνα. Απλά στους άντρες τα ανδρογόνα υπάρχουν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με τις γυναίκες. Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν ελαφρώς αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων, τα οποία προκαλούν τα πιο κάτω συμπτώματα:

• Υπερβολική τριχοφυΐα: συνήθως στο πρόσωπο (άνω χείλος, μάγουλα, πηγούνι, λαιμό) ή στο σώμα (στέρνο, κοιλιά, πλάτη).
• Ακμή.
• Αλωπεκία: τα μαλλιά αραιώνουν όπως συμβαίνει και στους άντρες.

Οι εργαστηριακές ορμονικές εξετάσεις που συνήθως προτείνονται για τη διάγνωση του υπερανδρογονισμού είναι οι εξής:

• ​Ολική και ελεύθερη τεστοστερόνη
• Δι-υδροτεστοστερόνη (DHT)
• Ανδροστενεδιόνη
• Θειϊκή δι-υδροεπιανδροστερόνη (DHEA-S).

Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών εμφανίζουν υψηλά επίπεδα σε κάποιες από αυτές τις εξετάσεις.

Υπερηχογράφημα: στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παρατηρούνται τα εξής:

• Διογκωμένες ωοθήκες (όγκος ωοθηκών >10ml),
• Μεγάλος αριθμός (>12) μικρών ωοθυλακίων (διάμετρος 2-9mm) ακριβώς κάτω από την επιφάνεια των ωοθηκών (στην περιφέρεια),
• Στο κέντρο της ωοθήκης υπάρχουν πολύ λίγα ωοθυλάκια – παχύ ωοθηκικό στρώμα (όχι απαραίτητα).

Πολλές γυναίκες μπορεί να έχουν πολυκυστικές ωοθήκες χωρίς να έχουν Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, δηλαδή τα ευρήματα στο υπερηχογράφημα δεν είναι αρκετά για να γίνει η διάγνωση.

Άλλα ευρήματα: σε κάποιες γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να συνυπάρχουν τα πιο κάτω:

Αυξημένα επίπεδα προλακτίνης (και ένα μικρό μυστικό: ο έλεγχος προλακτίνης είναι προτιμότερο να μη γίνεται πολύ νωρίς το πρωί, δεδομένου ότι τείνει να είναι αυξημένα τα επίπεδα – καλύτερα να γίνεται στις 10- 12 το πρωί)

• Υψηλά επίπεδα LH
• Υψηλή τιμή της αναλογίας LH: FSH
• Υψηλά επίπεδα της AMH (αντι-μυλλέριος ορμόνη, anti-mullerian hormone).

Ποια προβλήματα υγείας σχετίζονται με το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;

Πιθανά προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών εμφανίζουν κάποια προβλήματα υγείας πιο συχνά από τον υπόλοιπο πληθυσμό είτε γιατί αυτά προκαλούνται από το σύνδρομο είτε γιατί έχουν το ίδιο υποκείμενο αίτιο με το σύνδρομο:

• Υπέρταση
• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ
• Προβλήματα στα στεφανιαία αγγεία
• Καρκίνος του ενδομητρίου (κάθε αίτιο που δημιουργεί προβλήματα στην ωορρηξία της γυναίκας σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του ενδομητρίου).

Διαβάστε εδώ περισσότερα για τον τρόπο με τον οποίο σήμερα θεωρείται ότι το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών επηρεάζει την υγεία σύμφωνα με τη Συναινετική Δήλωση (Consensus Statement) των ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology) και ASRM (American Society for Reproductive Medicine): ‘Revised 2003 consensus on diagnostic criteria and longterm health risks related to polycystic ovary syndrome (PCOS)’ – The Rotterdam ESHRE/ASRM-sponsored PCOS consensus workshop group Human Reproduction 2004 19(1):41-47

Πιθανά προβλήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

• Διαβήτης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
• Υπέρταση λόγω εγκυμοσύνης
• Προεκλαμψία
• ​Πρόωρος τοκετός
• Αυξημένος κίνδυνος για εισαγωγή του νεογνού σε μονάδα εντατικής θεραπείας.