Σε έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης, συνήθως αναπτύσσονται περισσότερα έμβρυα από αυτά που θα μεταφερθούν. Αν η ποιότητα των εμβρύων είναι κατάλληλη, τότε υπάρχει η δυνατότητα να υποβληθούν σε κρυοσυντήρηση (κατάψυξη) και να χρησιμοποιηθούν σε επόμενο κύκλο. Με τον τρόπο αυτό, ένα ζευγάρι έχει τη δυνατότητα για περισσότερες από μία προσπάθειες με έναν μόνο κύκλο διέγερσης των ωοθηκών για την παραγωγή ωαρίων.
Η κρυοσυντήρηση των εμβρύων είναι μια τεχνική που κάποια ζευγάρια πιθανώς να απορρίψουν για ηθικούς, φιλοσοφικούς ή θρησκευτικούς λόγους. Πάντως, η επίσημη άποψη της Εκκλησίας της Ελλάδας δεν είναι αντίθετη προς την κρυοσυντήρηση.
Η κατάψυξη εμβρύων είναι μια επιλογή για τη διατήρηση της γονιμότητας μια γυναίκας / ενός ζευγαριού. Αν μια γυναίκα / ένα ζευγάρι επιλέξει την κρυοσυντήρηση εμβρύων, αυτό σημαίνει ότι γίνεται θεραπεία διέγερσης ωοθηκών, ωοληψία και εξωσωματική γονιμοποίηση, όπως ακριβώς σε έναν κύκλο εξωσωματικής – με τη μόνη διαφορά ότι η θεραπεία δεν ολοκληρώνεται με το στάδιο της εμβρυομεταφοράς, αλλά τα έμβρυα που δημιουργούνται καταψύχονται για μελλοντική εμβρυομεταφορά.
Τα έμβρυα μπορούν να καταψυχθούν την 1η, 2η, 3 ή 5η μέρα μετά την ωοληψία. Οι εμβρυολόγοι τα αξιολογούν με βάση τα διεθνή κριτήρια και κρίνουν ποια έμβρυα είναι βιώσιμα και μπορούν να δώσουν εγκυμοσύνη. Τα έμβρυα αυτά είναι κατάλληλα για κρυοσυντήρηση, την οποία και προτείνουμε, γιατί συνολικά αυξάνει τα ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης.
Στο «Γέννημα», μόνο έμβρυα καλής ποιότητας καταψύχονται, γιατί τα έμβρυα μέτριας ή κακής ποιότητας συνήθως δεν επιβιώνουν στην απόψυξη. Αν τα έμβρυα είναι μέτριας ποιότητας, συστήνουμε να μη γίνεται κρυοσυντήρηση, γιατί τότε απλά αυξάνονται τα έξοδα του ζευγαριού χωρίς να υπάρχει ουσιαστικά ελπίδα να προκύψει εγκυμοσύνη από αυτά τα έμβρυα.
Αν τα έμβρυα καλλιεργηθούν ως το στάδιο της βλαστοκύστης, συνήθως δεν υπάρχουν υπεράριθμες βλαστοκύστες προς κρυοσυντήρηση (μέσω της καλλιέργειας βλαστοκύστης γίνεται η επιλογή των καλύτερων εμβρύων). Τα έμβρυα μπορούν να παραμείνουν στην κατάψυξη για 5 χρόνια κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες κρυοσυντήρησης.
Στο «Γέννημα» το ποσοστό επιβίωσης μετά από κατάψυξη/απόψυξη είναι 80%. Σε κάθε περίπτωση, το ζευγάρι συζητά με το γιατρό για το ‘αν’ και ‘πότε’ θα γίνει κρυοσυντήρηση και η απόφαση λαμβάνεται από κοινού.
Η σημαντική διαφορά της κατάψυξης εμβρύων σε σχέση με την κατάψυξη ωαρίων είναι ότι τα ωάρια γονιμοποιούνται πριν από την κατάψυξη και αυτό αποτελεί ένα πρώτο ‘τεστ’, δηλαδή ο γιατρός και η ασθενής έχουν καλύτερη εικόνα για το πόσα ωάρια γονιμοποιήθηκαν και πόσα έμβρυα δημιουργήθηκαν.
Για το λόγο αυτό, η κατάψυξη εμβρύων θεωρείται προτιμότερη για γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας ή με χαμηλό απόθεμα ωαρίων.
Φυσικά, κατάψυξη εμβρύων μπορεί να γίνει και μέσα στα πλαίσια ενός κύκλου εξωσωματικής με εμβρυομεταφορά, εφόσον προκύψουν πλεονάζοντα έμβρυα καλής ποιότητας.
Σε αυτή την περίπτωση, η γυναίκα/το ζευγάρι έχει τη δυνατότητα μελλοντικών εμβρυομεταφορών χωρίς νέα θεραπεία, πχ για μια νέα εγκυμοσύνη (αν η πρώτη εμβρυομεταφορά είναι επιτυχής) ή για νέα προσπάθεια, σε περίπτωση αποτυχίας της πρώτης εμβρυομεταφοράς.
Η μέθοδος της κρυοσυντήρησης ουσιαστικά αυξάνει τα ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης χωρίς νέα διέγερση, γιατί αν δεν πετύχει η προσπάθεια με τα ‘φρέσκα’ έμβρυα, πολύ πιθανό να πετύχει η προσπάθεια με τα κατεψυγμένα έμβρυα. Άλλωστε, πολλές κλινικές μελέτες δείχνουν ότι το ποσοστό επίτευξης εγκυμοσύνης δε διαφέρει όταν μεταφέρονται φρέσκα ή κατεψυγμένα έμβρυα (όταν συνυπολογίζεται ο αριθμός και η ποιότητα των εμβρύων). Αλλά και αν στην πρώτη προσπάθεια επιτευχθεί εγκυμοσύνη, με τα κατεψυγμένα έμβρυα μπορεί το ζευγάρι να προσπαθήσει για δεύτερη εγκυμοσύνη, δηλαδή για αδερφάκι για το πρώτο τους παιδί.
Σε μια πρόσφατη έρευνα που παρουσιάστηκε στην ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology) μελετήθηκε το κατά πόσο τα παιδιά από κρυοσυντήρηση έχουν κίνδυνο να εμφανίσουν περισσότερες συγγενείς ανωμαλίες σε σχέση με τα παιδιά που έχουν γεννηθεί μετά από απλή εξωσωματική γονιμοποίηση ή μικρο-γονιμοποίηση χωρίς κρυοσυντήρηση.
Η μελέτη έγινε στη Δανία και περιλάμβανε σχεδόν 1.300 παιδιά από κρυοσυντήρηση και πάνω από 17.000 παιδιά από εξωσωματική γονιμοποίηση (απλή ή μικρο-γονιμοποίηση) χωρίς κρυοσυντήρηση. Βρέθηκε ότι τα παιδιά δεν είχαν καμία διαφορά όσον αφορά την εμφάνιση συγγενών ανωμαλιών.
Μάλιστα, στη μελέτη σημειώνεται ότι μερικές φορές υπάρχουν και κάποια πλεονεκτήματα για τα έμβρυα που κρυο-συντηρούνται, π.χ. αναφέρεται ότι ενδεχομένως να είναι καλύτερες οι συνθήκες κατά τη μεταφορά τους στη μήτρα, γιατί τότε η γυναίκα έχει επίπεδα ορμονών πιο κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα, ενώ όταν μεταφέρονται φρέσκα έμβρυα η γυναίκα έχει αυξημένα επίπεδα ορμονών λόγω της θεραπείας για τη διέγερση των ωοθηκών.
Pinborg A et al. Danish national controlled cohort study on neonatal outcome of 1267 children born after transfer of cryopreserved IVF and ICSI embryos in 1995 to 2006, ESHRE Meeting 2008; Abstract O-122
‘Infant outcome of 957 singletons born after frozen embryo replacement: The Danish National Cohort Study 1995–2006’
published online 31 July 2009
http://www.fertstert.org/article/S0015-0282(09)01297-7/abstract
Σε κάθε περίπτωση, όπως συμβαίνει με όλες τις μεθόδους της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, πάντα χρειάζονται περισσότερες κλινικές μελέτες με μεγάλους αριθμούς παιδιών προκειμένου να επιβεβαιωθούν οι υπάρχουσες μελέτες, αλλά και να μελετηθούν διεξοδικά όλες οι παράμετροι αυτής της μεθόδου. Σίγουρα, η κρυοσυντήρηση έχει συμβάλλει στην αύξηση του ποσοστού επιτυχίας των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Διαβάστε σχετική ανασκόπηση του 2009, όπου επιβεβαιώνεται η ασφάλεια της κρυοσυντήρησης: ‘Children born after cryopreservation of embryos or oocytes: a systematic review of outcome data’
Human Reproduction, Vol.0, No.00 pp. 1–16, 2009
