Γυναίκες με σταθερό κύκλο μεταξύ 26 – 28 ημερών κατά 90% έχουν ωορρηξία. Ωστόσο, οι περισσότερες γυναίκες έχουν κύκλους με μικρές καθυστερήσεις 2-3 ημερών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου η περίοδος είναι ελαφρώς ανώμαλη, π.χ. κύκλος 28 ημέρες ακολουθούμενος από κύκλο 31 ημερών και επόμενος κύκλος 29 ημερών, είναι πιο δύσκολο να προσδιοριστεί με σιγουριά εάν γίνεται ωορρηξία. Γυναίκες με κύκλους μεγαλύτερους των 35 ημερών και μικρότερους των 25 ημερών συνήθως έχουν πρόβλημα ωορρηξίας. Ωστόσο, ακόμη και αυτές οι γυναίκες κάνουν ενίοτε ωορρηξία, αλλά αυτό μπορεί να συμβαίνει 1-2 φορές τον χρόνο.
Κατά κανόνα μπορεί κανείς να ξεχωρίσει έναν ωορρηκτικό από έναν ανωορρηκτικό κύκλο ως εξής:
Ο ωορρηκτικός κύκλος είναι σταθερός π.χ. 28 ημέρες με κανονική ροή αίματος. Ο ανωορρηκτικός κύκλος είναι παρατεταμένος, μεγαλύτερος των 35 ημερών, με συνήθως βαριά και ανώδυνη περίοδο.
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που μας βοηθούν να εξακριβώσουμε πότε γίνεται η ωορρηξία με αρκετά μεγάλη ακρίβεια. Κάποιες από αυτές μπορούν να πραγματοποιηθούν στο σπίτι, για άλλες είναι απαραίτητη η εξέταση από το γιατρό.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορεί να εξακριβωθεί η ύπαρξη και η ημέρα της ωορρηξίας, οι οποίοι όμως δεν είναι απολύτως ακριβείς. Πρόκειται για ορισμένες παρατηρήσεις όπως αυτή της κρυστάλλινης (διαυγούς) βλέννας από τον κόλπο, μια ημέρα περίπου πριν από την ωορρηξία. Το χαρακτηριστικό αυτής της βλέννας είναι ότι έχει μεγάλη εκτασιμότητα. Η γυναίκα ή ο σύντροφός της με τον δείκτη του χεριού μπορούν να εξακριβώσουν την ύπαρξη ή όχι της βλέννας. Εφόσον υπάρχει βλέννα πρέπει να διαπιστωθεί κατά πόσον είναι εκτάσιμη. Παρόλο που η δοκιμασία δεν είναι πολύ ακριβής καθώς πολλές γυναίκες δεν παράγουν αρκετή ποσότητα βλέννας, χωρίς να έχουν πρόβλημα, η ύπαρξη της καλής βλέννας είναι καλό σημάδι για να υπολογιστεί η αναμενόμενη ωορρηξία. Η παραγωγή της βλέννας διαρκεί από 10-24 ώρες πριν την ωορρηξία. Αμέσως μετά την ωορρηξία και μετά την αύξηση της προγεστερόνης στο αίμα, η βλέννα γίνεται λιγότερο διαυγής (λευκωπή) με μικρή εκτασιμότητα.
Η εξέταση της τραχηλικής βλέννας γίνεται 24-48 ώρες μετά την επαφή για την ανεύρεση κινούμενων σπερματοζωαρίων. Ο γιατρός εξετάζει την τραχηλική βλέννα κάτω από το μικροσκόπιο για την ανεύρεση σπερματοζωαρίων. Το πρόβλημα αυτής της εξέτασης, αν και δεν είναι επώδυνη και είναι παρόμοια με την λήψη τραχηλικού εκκρίματος για τεστ Παπανικολάου, είναι ότι πρέπει να γίνει σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Επίσης, όπως και με την σαλπιγγογραφία, εάν η εξέταση δεν γίνει σωστά μπορεί να διαγνώσει εσφαλμένα ένα πρόβλημα. Φυσικά, όταν ανεβρεθούν άφθονα σπερματοζωάρια μέσα στην τραχηλική βλέννα, η δοκιμασία θεωρείται επιτυχής και επιβεβαιώνεται η καλή ποιότητα του σπέρματος και της τραχηλικής βλέννας. Σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχουν ελεύθερα κινούμενα σπερματοζωάρια μέσα στην τραχηλική βλέννα, η δοκιμασία πρέπει να επαναληφθεί αφού πολλές φορές η εξέταση δεν γίνεται την κατάλληλη χρονική στιγμή. (Σχέδιο Huηner Test).
Η πιο αξιόπιστη μέθοδος για την ανεύρεση της ακριβούς ημέρας ωορρηξίας είναι η ανίχνευση της LH στα ούρα, 36 ώρες πριν από την ωορρηξία. Υπάρχουν διάφορα τεστ ούρων στο εμπόριο με τα οποία η γυναίκα μπορεί να εξετάσει τα ούρα της καθημερινά από την 9η ημέρα του κύκλου περίπου για την ανίχνευση της ωχρινοποιητικής ορμόνης (LH). H έκκριση της LH γίνεται 36 περίπου ώρες πριν την ωορρηξία.
Στις περισσότερες γυναίκες, η έκκριση της ορμόνης γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες και επομένως η ανίχνευσή της πραγματοποιείται με τα πρώτα πρωινά ούρα. Εφόσον το τεστ δείξει θετικό για το κύμα της LH, η γυναίκα θα πρέπει να έρθει σε επαφή την ίδια ημέρα και την επομένη. Αυτή η δοκιμασία είναι πολύ αξιόπιστη και αποδεικνύει μέχρι και 90% ότι η γυναίκα έχει ωορρηξία. Το μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι είναι εξαιρετικά εύκολη, απαιτεί ελάχιστο κόπο και είναι αρκετά αξιόπιστη.
Ένα υπερηχογράφημα την 9η ημέρα του κύκλου σε μια γυναίκα με κανονικούς κύκλους που κάνει συνήθως ωορρηξία, εμφανίζει την ύπαρξη ενός ωοθυλακίου περίπου 12-15 χιλ. Το ωοθυλάκιο αυτό τις περισσότερες φορές μεγαλώνει με ρυθμό 1-2 χιλ. την ημέρα έως ότου υπερβεί τα 18 χιλ., όπου συνήθως γίνεται η ωορρηξία με αποτέλεσμα την απελευθέρωση του ωαρίου από το ωοθυλάκιο. Με υπερηχογραφικό έλεγχο από την 9η ημέρα και σε τακτά χρονικά διαστήματα 2-3 ημερών, το ωοθυλάκιο θα αρχίσει να μεγαλώνει μέχρι τα 18-22 χιλ., όπου και συνήθως γίνεται η ωοθυλακιορρηξία. Όπως είπαμε προηγουμένως, η ωοθυλακιορρηξία σε μια γυναίκα με κύκλο 28 ημερών επέρχεται την 12η με 14η ημέρα, ενώ 2-3 ημέρες αργότερα ο γιατρός θα μπορεί να δει στον υπέρηχο την εμφάνιση ενός ερρηγμένου ωοθυλακίου.
Το πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου έναντι των προηγουμένων είναι ότι η ωορρηξία εξακριβώνεται και αποδεικνύεται. Η εξέταση είναι ιδιαίτερα χρήσιμη και είναι απαραίτητο να διεξάγεται τουλάχιστον μια φορά σε κάθε γυναίκα με πρόβλημα υπογονιμότητας ώστε να εξακριβώνεται η ύπαρξη κανονικής ωορρηξίας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, αν και το ωοθυλάκιο μεγαλώνει και αναπτύσσεται κανονικά, είτε λόγω ανεπαρκούς έκκρισης LH, είτε λόγω άλλων ανωμαλιών, η ρήξη δεν γίνεται και επομένως το υπερηχογράφημα 2-3 ημέρες μετά την ωορρηξία δεν θα δείξει ρήξη του ωοθυλακίου. Αντ΄ αυτού, θα φανεί ένα άτρητο ωοθυλάκιο ή ένα ωοθυλάκιο που μεγαλώνει και γίνεται κυστικό ή ένα ωοθυλάκιο που συρρικνώνεται χωρίς να σπάσει.
Η προγεστερόνη μαζί με την LH είναι οι κατεξοχήν υπεύθυνες ορμόνες για την πρόκληση ωορρηξίας. Η ξαφνική αύξηση της LH λίγο πριν την ωορρηξία θα προκαλέσει την ρήξη του ωοθυλακίου. Αμέσως μετά την ρήξη του, το ωοθυλάκιο θα παράγει προγεστερόνη. Η προγεστερόνη αυξάνεται προοδευτικά για τις επόμενες 7 ημέρες και φτάνει στο ανώτατο σημείο την 7η ημέρα μετά την ωορρηξία. Εάν επιτευχθεί η σύλληψη σε αυτόν τον κύκλο, η προγεστερόνη θα συνεχίσει να αυξάνεται. Επομένως, η μέτρηση της προγεστερόνης την 21η ημέρα ενός κύκλου 28 ημερών, μπορεί να εξακριβώσει με αρκετή σιγουριά την ύπαρξη ωορρηξίας.
Μια φυσιολογική τιμή προγεστερόνης με συμβατή αξία είναι μεγαλύτερη των 15ng/ml. Σε γυναίκες με κύκλους μικρότερους ή μεγαλύτερους των 28 ημερών, η μέτρηση της προγεστερόνης θα πρέπει να γίνεται 7 ημέρες πριν την αναμενόμενη έμμηνο ρύση. Για παράδειγμα, σε μια γυναίκα με κύκλους 26 ημερών η μέτρηση της προγεστερόνης θα πρέπει να γίνεται την 19η ημέρα του κύκλου. Σε μια γυναίκα με κύκλο 32 ημερών, η μέτρηση της προγεστερόνης θα πρέπει να γίνει την 25η ημέρα του κύκλου.
Η μέτρηση της ορμόνης γίνεται μετά από λήψη αίματος. Όπως είπαμε, μία τιμή προγεστερόνης μεγαλύτερη των 15ng/ml την 21 ημέρα του κύκλου είναι ενδεικτική ωορρηξίας, ωστόσο δεν είναι αποδεικτική, αφού σε μερικές περιπτώσεις η προγεστερόνη παράγεται και από άρρηκτα ωοθυλάκια.
Μια άλλη φυσική μέθοδος επιβεβαίωσης ωορρηκτικών κύκλων είναι η λήψη της θερμοκρασίας. Ωστόσο, είναι αρκετά χρονοβόρος και προκαλεί άγχος αφού η γυναίκα θα πρέπει να μετράει την θερμοκρασία της σε καθημερινή βάση σε όλη την διάρκεια του κύκλου. Σε γυναίκες με ανωοθυλακορρηξία, η θερμοκρασία διατηρείται σταθερή τις πρώτες ημέρες του κύκλου, ενώ 24 ώρες πριν την ωορρηξία συνήθως υπάρχει μια μικρή πτώση της θερμοκρασίας, η οποία συνοδεύεται από αύξηση την επόμενη ημέρα. Σε τυπικά ωορρηκτικούς κύκλους, η αύξηση της θερμοκρασίας παρατείνεται για αρκετές ημέρες και είναι αποτέλεσμα έκκρισης προγεστερόνης, η οποία είναι η ορμόνη υπεύθυνη για την ωορρηξία.
Η θερμοκρασία θα πρέπει να μετράται κάθε πρωί από το στόμα πριν από οποιαδήποτε δραστηριότητα, αφού ακόμη και το πλύσιμο των δοντιών μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα. Το θερμόμετρο τοποθετείται κάτω από την γλώσσα για περίπου 3 λεπτά. Η πτώση της θερμοκρασίας είναι περίπου 1-2 δέκατα βαθμών C και η αύξηση μετά την ωορρηξία είναι περίπου 2-3 δέκατα βαθμών C .
Η μέθοδος αυτή δυστυχώς δεν είναι πολύ αξιόπιστη. Ένα άλλο μειονέκτημα είναι ότι η εξακρίβωση της ημέρας της ωορρηξίας γίνεται μετά την ωορρηξία. Παρά τα μειονεκτήματα της, είναι μία αρκετά απλή και φθηνή μέθοδος που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάθε γυναίκα για περίπου 6 μήνες ώστε να αποκτήσει καλύτερη γνώση για τους κύκλους της και για το πόσο συχνά επιτυγχάνεται η ωορρηξία.
Eργαλεία υπολογισμού
